Wdrożenie systemu kaucyjnego od października 2025. Wpływ na odpady opakowań i recykling.
Od 1 października 2025 w Polsce obowiązywać będzie system kaucyjny dla opakowań PET. Mechanizm opiera się na dodatkowej opłacie doliczanej przy zakupie i zwracanej konsumentowi po oddaniu pustego opakowania w punkcie zbiórki. Dotyczy to butelek PET do 3 l, puszek metalowych do 1 l oraz wielorazowych szklanych butelek do 1,5 l. Stawki kaucji to 0,50 zł za PET i puszki oraz 1 zł za szklane opakowania.
Dlaczego wprowadzany jest ten system?
System jest reakcją na dyrektywę UE SUP (2019/904), która wymaga osiągnięcia selektywnego poziomu zbiórki 77 % do 2025 oraz 90 % do 2029. Poza zwiększeniem poziomu recyklingu celem jest ograniczenie zanieczyszczenia poprzez zmniejszenie liczby porzucanych opakowań.
Jak działa system w praktyce
- Kaucja doliczana jest przy kasie, a nie na etykiecie produktu.
- Opakowanie musi być oznakowane oficjalnym logotypem systemu – bez niego nie przysługuje zwrot kaucji.
- Zwrot można dokonać w dowolnym punkcie zbiórki – nie trzeba okazywać paragonu.
- Opakowania nie należy zgniatać przed zwrotem, by zachować czytelność oznaczeń.
- Sklepy powyżej 200 m² muszą przyjmować wszystkie opakowania objęte systemem, mniejsze placówki obowiązkowo zbierają szklane butelki, za plastik i puszki – dobrowolnie.
- W każdej gminie musi powstać co najmniej jeden stacjonarny punkt odbioru opakowań – również poza sklepem .
Kto jest objęty obowiązkami?
System dotyczy zarówno wprowadzających napoje (producenci, importerzy), jak i sprzedawców. Przedstawiciele gastronomii, aptek czy stacji paliw objęci są obowiązkiem poboru i ewentualnego odbioru pustych opakowań .
Firma wprowadzająca powyżej 100 000 opakowań rocznie ma obowiązek dołączyć do systemu lub poza nim – zapłacić znacznie wyższe opłaty produktowe. Już w 2026 opłata za brak uczestnictwa może wzrosnąć nawet trzykrotnie .
Korzyści i wyzwania
Celem jest odzyskanie ponad 90 % objętych opakowań, jak pokazują doświadczenia krajów bałtyckich . Wprowadzenie systemu sprzyja wyrobieniu w konsumentach nawyku segregacji i świadomości ekologicznej, a zapominalski depozyt wspiera rzeczywisty recykling.
Wśród wyzwań wymienia się niewystarczający czas na przygotowanie: do połowy 2025 przyznano tylko kilka licencji operatorom systemu. Branża sygnalizuje ryzyko chaosu przy wdrożeniu i zakłada przesunięcia startu na początek 2026.
Operatorzy systemu muszą podpisać nawet do 120 000 umów z punktami handlowymi i sobą nawzajem, by zapewnić interoperacyjność systemu.
Aspekt podatkowy
Kaucja nie jest objęta VAT – przy sprzedaży i zwrocie nie zwiększa podstawy opodatkowania. Jeśli opakowanie nie zostanie zwrócone, VAT naliczany jest proporcjonalnie . W przygotowaniu są wytyczne Ministerstwa Finansów, które precyzują rozliczenia VAT zarówno dla detalistów, jak i przedsiębiorców wprowadzających produkt na rynek
Ciekawostka
W podobnych systemach funkcjonujących w Estonii, Litwie czy Słowacji poziom zbiórki osiągnięto w ciągu dwóch lat, przy odzysku sięgającym 90 %. Polska planuje podobny skok efektywności, ale w trudniejszym modelu multi‑operatorowym.
Podsumowujmy
Start systemu kaucyjnego to istotna reforma wpływająca na konsumentów, sprzedawców i producentów. Główne korzyści to wyższe wskaźniki recyklingu i ograniczenie odpadów. Wymaga to jednak szybkiego przygotowania infrastruktury, logistyki i kompetencji kadrowych. Monitorowanie wdrożenia będzie kluczowe.
W najbliższych miesiącach warto obserwować komunikaty rządowe oraz działalność operatorów – to pozwoli lepiej przygotować się do obowiązków.
Naturalnym krokiem jest teraz rozpoczęcie przygotowań: analiza technologiczna, wybór operatora, zakup recyklomatów i szkolenie personelu. Taka strategia zabezpiecza przed kosztami opłat produktowych oraz ryzykiem braku zgodności z przepisami.
Zapraszamy do działania
Warto zaplanować audyt przygotowania firmy do systemu kaucyjnego już teraz. Sprawdzenie gotowości administracyjnej, logistycznej i księgowej może zapobiec zakłóceniom oraz niepotrzebnym kosztom. Skontaktowanie się z operatorem systemu lub udział w kampanii informacyjnej pomoże wdrożyć wszystkie obowiązki na czas.